Aantek. 2

Acropolis: - propyleeën (toegangspoorten)
- Athena Nikè
- Erechtheum

In de teogangspoorten zat een bibliotheek.
Athena Nikè betekent Athene overwint
^-- bouwstijl jonisch

3e bouwstijl = corintisch, genoemd naar de stad Corinthe, 2e/3e eeuw v. Christus.
Het kapiteel kenmerkten het acanthus-blad.
Meest sierlijke bouwstijl.

Erechteum,
karikatide= een beeld van een meisje/vrouw die als zuil dienen.
Atlenten= gedaante van een man die als zuil dient, afkomstig van ‘Atlas’.

Tholos= de ronde tempel.
De beroemste Tholos komt uit Delfi.

Waarom is er nog zo weinig over van de tempels? Door de natuur, aardbevingen enz.
En door het Christendom. Tempels werden vaak afgebroken om de stenen te gebruiken voor een katholieke kerk te maken.

Er wonen geen mensen op arcropolis.

Theater
Een Grieks theater is altijd een openlucht theater.
Een Grieks theater heeft in het centrum een cirkelvormig plateau -> orchestra, daar was vroeger geen orkest.
Stipje op plattegrond = dionysos.
Het theater is altijd iets meer als halfrond.
Shene= het toneel, het podium waarop gespeeld werd. Relatief klein.
Het beroemdste theater ligt in de stad Epidauros.
Er kunnen zo 6000/7000 mensen in.
Het theater werd alleen gebruikt voor (religieuze) feestdagen.
Schrijvers moesten hun stuk inleveren en er werden door de jury 3 uitgekozen (trilogie)
En elke avond 1 gespeeld, er werden ook prijzen uitgedeeld.

Zo’n toneelstuk was vaak een tragedie.
Er werden toneelstukken aan elkaar gekoppeld en 1 stuk duurde ongeveer 2 uur, dus je zat er 6 uur lang te kijken.
Zo’n stuk was wel statisch, je had ¾ spelers die hun tekst op stonden te lezen en er was een koor. Er waren geen handelingen op dat toneel.
Als er iets gebeurde kwam er iemand toneel op lopen en dat vertellen.

De acteurs hadden laarzen met hoge hakken en grote maskers om ze wat groter te laten lijken.

Tragisch komt van het Griekse woorden tragos(=geit) en oidè (= gezang)
Dionysos= de god van het leven en de vruchtbaarheid.
In de lente gaat de bevolking gekleed in geitenvellen feest vieren ter ere van die god Dionysos.
Er waren op n gegeven moment mensen die niet meededen maar alleen keken.
Dan komen er schrijvers die gaan schrijven over die feesten en mensen die toekeken, en dat werd overgebracht door een koor, waarbij 1 van het koor naar voren stapt en solo gaat zingen, zo ontstond er een acteur.

Asklepios (Griekse god)
Daarvan afgeleid -> aesculaap, het artsen teken, een boomstammetje met een slang daarom heen.
Slang= symbool van de wijsheid / kennis , in de Griekse tijd.
Waarom? Omdat de slang over de grond kruipt en daardoor aardse kennis heeft.

Als je een interne, geestesziekte of onverklaarbare ziekte had ging je naar de heiligdom van asklepios om genezing te vragen.
Heel beroemd was de slangen therapie. Je werd aan een touw naar beneden gelaten in een kelder vol slangen , dat was een soort shocktherapie,door de schrik genazen ze.

Elk gebied of stad heeft een Stoa -> een hele lange grote gang, lag vaak aan het marktplein, kan je een markt houden , maar er werd ook vaan onderwijs gehouden.

Gymnasion = een atletiek, een sport-gebouw.
Gekoppeld daaraan lag de Palaistra, daarnaast lag een open veld.
Olympische spelen mochten alleen mannen meeoden, vrouwen mochten zelfs een tijd niet kijken.
1x heeft een vrouw zich als man verkleed en gewonnen en toen moesten alle mannen voortaan naakt spelen.

Hoe ontstaat een stad?
- organisch
- rationeel

Hippodamus van Milete ontwikkeld een rationele stad. - > Hippodamisch systeem.
Dat betekent alle straten zijn recht en kruisen elkaar in hoeken van 90 graden
Milete waren de 1e denkers die filosofische vragen gingen stellen
Agara = groots openbaar stadsplein

Aantek. Griekste tempel

Griekste tempel: - vorm
- constructie
- plattegrond
- doorsnede
- functie

Functie: het biedt onderdak voor het beeld van een god
Vaak grote enorme gebouwen, maar niemand komt erin.
Diensten en feesten werden voor de tempel gehouden.
Alle Griekse tempels hebben exact dezelfde kenmerken -> bouworde: een bouwkundig systeem dat gebaseerd is op de zuil+ hoofdgestel (entablement)

Mycene-> belangrijke stad, was er al voorn Griekse tijdperk.
Daar komen we al een acropolis tegen.
Acropolis: een heuvel met daarop gebouwen, een hoger gelegen stadsdeel met religieuze gebouwen, maar ook een vluchtoord.

Megaron: een grote kamer
Functie: het was de zaal van de koning

In Kreta en Mycene zijn tempels met de Kretenzische zuilen -> boven breed en beneden smal.

Megaron -> de kern van de Griekse tempel.
Antentempel -> megaron + halletje ervoor.
Dubbele antentempel -> antentempel + een halletje aan de achterkant, om het symmetrisch te maken.
Men had ook ronde tempels, de zogenaamde tholos.

Peripteros: de Griekste tempel, zie plattegrond.
De 3 lijnen van de plattegrond zijn trappen.
De onderste 2 treden - > stereobaat.
De 3e laag: stylobaat.
De zuilen staan op het stylobaat.

Zuil: verticale bouwelement. Is altijd rond, meestal 6 zuilen aan de voorkant.
Als er 6 zuilen aan de voorkant zitten, zitten er aan de zijkant 13, want het is altijd het dubbele + 1.
Binneste ruimte tempel heet naos (=schip) of cella (=de kern)
Pronaos= gedeelte voor de naos

Opisthodomos = het achterste stukje, daar legt men de geschenken neer die voor de goden geofferd zijn.
Alles boven de zuil, is het hoofdgestel (entablement)

Verticale gleuven van een zuil heten de cannelures.

Trigliefen & metope zitten op de fries.
Hele liggende 3 hoek bovenop, heet timpaan (of ook wel fronton genoemd)
Die uitstekende rond, die over de muur heen komt, heet de kroonlijst.
Trommel : een deel van een zuil.

Op de acropolis in Athene, staat de tempel van de godin Athena, genaamd Parthenon.

Parthenon = maagd Athena.

Perikles sponsort de bouw van de tempel in Athene.
Jotinus en Callicrates zijn de architecten van het Parthenon geweest.
Phidias: beeldhouder van het Parthenon.